Sok, syrop, nektar, napój – czy wiesz co je różni? Na co zwrócić uwagę?

W ofertach sprzedaży dostępnych jest wiele napojów różniących się swoją nazwą. Podstawowe różnice oferowanych produktów wynikają ze sposobu przygotowania oraz zastosowanych składników i dodatków. Dlatego świadomy konsument wybierając dany produkt, powinien zwracać szczególną uwagę na oznaczenia umieszczone na etykiecie.

Wśród najbardziej popularnych produktów wyróżnić można: soki owocowe, syropy, nektary i napoje. Wszystkie te produkty w istotny sposób różnią się między sobą składem, formą i konsystencją. Parametry i nazewnictwo niektórych z nich zostało wprost uregulowane prawnie i musi spełniać ściśle określone warunki. Jeśli więc chcemy wiedzieć który produkt będzie dla nas najlepszy, musimy poznać jego najważniejsze cechy.

Sok owocowy - co go wyróżnia

Soki owocowe to wyroby spełniające ściśle określone warunki i według definicji są:

“wyrobami zdolnymi do fermentacji, lecz niesfermentowanymi, otrzymanymi z jednego lub większej ilości gatunków zdrowych, dojrzałych, świeżych lub schłodzonych owoców, posiadającymi barwę, smak i zapach charakterystyczne dla soku z danego gatunku owoców”

Soki są produktami pochodzącymi bezpośrednio ze świeżych owoców lub otrzymywanymi z zagęszczonego soku owocowego poprzez dodanie do nich wody. Do soków nie można dodawać cukru – wyjątek stanowi sok z owocu rokitnika. Wyróżniamy różne metody tworzenia soku owocowego: ekstrakcję mechaniczną, procesy fizyczne, ekstrakcję wodną (dyfuzję).

Sok tłoczony NFC (not from concentrat/nie z koncentratu) to sok uzyskany bezpośrednio w wyniku obróbki mechanicznej całych owoców lub ich części. Wśród metod uzyskiwania soku poza tłoczeniem wyróżnić można również soki owocowe w proszku oraz soki uzyskane metodą dyfuzji - ekstrakcji termicznej w sokowniku parowym.

Dostępne na rynku soki to w większości produkty które powstały z zagęszczonych soków owocowych - ponownie uwodnionych, Są więc:

"wyrobami otrzymanymi z jednego lub więcej rodzajów soków owocowych przez usunięcie metodami fizycznymi określonej części zawartej w nich wody. W przypadku przeznaczenia produktu do bezpośredniego spożycia usuwa się co najmniej 50% zawartości wody z tego soku"

Soki nie zawierają dodatku sztucznych barwników ani aromatów, nie mogą być konserwowane chemicznie. Nie zawierają żadnych substancji poprawiających skład, barwę czy konsystencję. Wyjątek stanowią soki z warzyw które mogą zawierać sól i zioła.

Syrop – jaki ma skład

Definicja syropu nie została wprost usankcjonowana prawnie. Dlatego w produktach których nazwa zawiera słowo syrop, najlepiej zwrócić szczególną uwagę na informację dotyczącą składu. Ze względu na ograniczenia prawne dotyczące używania nazwy sok, syropy stanowią często sok z owoców oraz jakiś dodatek np. cukier lub miód - które dyskwalifikuje ten produkt z możliwości stosowania nazewnictwa sok.

Produkty na etykiecie których spotykamy nazwę syrop nie zawsze oznaczać będą artykuł w którym zastosowano dodatki takie jak: cukier lub słodzik. Syropy to również cała gama produktów które nie muszą zawierać w ogóle cukru oraz substancji słodzących ale jednocześnie nie zostały wyprodukowane na bazie owoców, lub owoce nie stanowią minimum 50% ich zawartości. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku syropów kwiatowych uzyskiwanych głównie na bazie kwiatów lub kwiatów w połączeniu z niewielką ilością owoców np. cytryn czy limonek. Należy pamiętać że dobrej jakości syropy nie powinny zawierać barwników, aromatów czy konserwantów.

Nektar – czym jest

Nektar to produkt powstały z soku rozcieńczonego wodą, z dodatkiem lub bez dodatku cukru lub miodu. Minimalna zawartość soku w nektarze jest ściśle określona przepisami i zależy od rodzaju owoców, z których otrzymany jest produkt końcowy.

"Nektary owocowe są wyrobami zdolnymi do fermentacji, lecz niesfermentowanymi, otrzymanymi przez dodanie wody z dodatkiem lub bez dodatku cukrów lub miodu do: soku owocowego, soku owocowego odtworzonego z zagęszczonego soku owocowego, zagęszczonego soku owocowego, soku owocowego wyprodukowanego z użyciem ekstrakcji wodnej, soku owocowego w proszku, przecieru owocowego lub zagęszczonego przecieru owocowego, mieszaniny powyższych wyrobów"

Podczas wytwarzania nektarów owocowych można dodawać cukry lub miód w ilości nie większej niż 20% wagowo w stosunku do wyrobu końcowego, a także zastąpić cukry całkowicie lub częściowo innymi substancjami słodzącymi.

Napój - czym się charakteryzuje

Odmienną od soków i syropów grupą produktów są napoje. Stanowią one ściśle napoje bezalkoholowe produkowane najczęściej, ale nie zawsze na bazie soków owocowych. Skład napoju nie jest tak ściśle określony jak w przypadku soku. Udział składników owocowych w napojach jest często niższy i wynosi najczęściej od 3 do 5%, czasem może sięgać nawet 20% lub nie zawierać ich wcale. Napoje występują często w wersji nasyconej dwutlenkiem węgla – napoje gazowane. Do napojów można dodawać wiele substancji dodatkowych, takich jak aromaty, barwniki naturalne i sztuczne, konserwanty czy substancje słodzące.

Sok, syrop, nektar czy napój. Co jest najzdrowsze?

Podsumowując, najlepszym wyborem dla zdrowia są soki owocowe, które jak wynika z definicji zawierają najwięcej bo 100% wsadu owocowego. Najlepsze będą te bezpośrednio wyciskane ze świeżych owoców pochodzących z lokalnych plantacji lub produkowane bezpośrednio przez producenta owoców - sadownika. Soki są źródłem cennych witamin, składników mineralnych, a także błonnika pokarmowego.

Syropy można często pomylić z sokami, dlatego przed zakupem warto dobrze przyjrzeć się etykiecie i sprawdzić ich skład. Szczególnie jest to istotne w przypadku syropów bezcukrowych przygotowanych np. na bazie kwiatów, które mają mnóstwo wartości i w niczym nie ustępują sokom owocowym. W przypadku syropów warto również zwrócić uwagę na procentową ilość dodanych składników dodatkowych. W syropach dobrej jakości dodatki nie pełnią funkcji wypełniacza, a ich jedynym zadaniem jest np. korekcja smaku.

Napoje stanowią odrębną grupę produktów spożywczych, ich głównym zadaniem jest zaspokojenie pragnienia i nawodnienie organizmu. O wartości odżywczej i zdrowotnej napojów stanowi bezpośrednio ich skład.

Źródła:

1. DYREKTYWA RADY 2001/112/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. odnosząca się do soków owocowych i niektórych podobnych produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi.

2. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów owocowych (tekst jedn. Dz. U. 2014 nr 494)

3. „Soki, nektary, napoje. Czym się różnią, w czym są podobne” (https://www.gov.pl/web/psse-rawa-mazowiecka/soki-nektary-napoje-czym-sie-roznia-w-czym-sa-podobne-)

4. Owoce, warzywa, soki – ich kaloryczność i wartość odżywcza na tle zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze; Przemysł Fermentacyjny i Owocowo – Warzywnym numer 2/2013